کتابخانه عمومی

می‌توان گفت که امانت مهم‌ترین شاخص کتابخانه عمومی است. ابر و باد و مه و خورشید و فلک و کتابدار و کل نهاد همگی دست به دست هم داده‌اند کاربری به کتابخانه بیاید و کتابی به امانت بگیرد و بخواند و بدانچه دلخواهش است برسد. 

اما استفاده از عدد خالص امانت چندان کاری برای ما انجام نمی‌دهد بلکه ترکیب‌های مختلف این متغیر با متغیرهای دیگر است که شاخص‌های مناسبی برای برنامه‌ریزی کتابخانه به دست می‌دهد، اجازه دهید چند مورد از این شاخص‌ها را بررسی کنیم:

شاخص سرانه امانت: تعداد امانت در طول سال تقسیم بر جمعیت هدف

این شاخص نشان می‌دهد تا چه اندازه منابع ما برای جمعیت هدفمان قابل استفاده است. تلاش کنید این عدد را به بالای 5 برسانید. 

شاخص امانت کاربران: تعداد امانت در طول سال تقسیم بر تعداد امانت‌گیرندگان فعال (Active Borrower)

این شاخص نشان می‌دهد که منابع ما تا چه حد برای کابران کتابخانه‌مان مناسب است. تلاش کنید این عدد را به بیش از 25 برسانید. 

شاخص  گردش مجموعه یا کارایی منابع: تعداد کل امانت در بازه یک ساله تقسیم بر تعداد کل منابع

این شاخص امانت‌پذیری و موفقیت مجموعه‌سازی ما را نشان می‌دهد. تلاش کنید این عدد را به بالای 2 برسانید. 

هزینه امانت: کل هزینه‌ها (اعم از دستمزد کتابدارها، هزینه فرصت ساختمان و تجهیزات کتابخانه، و ...) تقسیم بر تعداد امانت

این شاخص به ما می‌گوید که برای یک تراکنش امانت چقدر هزینه کرده‌ایم. این عدد باید به کمتر از نصف میانگین قیمت کتاب در سال مذکور برسد. 

دربارۀ شاخص سرانه امانت کتاب ایزو 11620 چنین می‌گوید:

این شاخص عملکرد یک عدد واقعی بدون محدودیت سقف است. تغییر در دوره‌های زمانی امانت یا در تعداد کتاب‌های مجاز برای هر نوبت امانت می‌تواند تاثیر چشم‌گیری بر شاخص داشته باشد. با تحلیل این شاخص بر اساس موضوع یا دسته‌های مختلف امانت‌گیرندگان می‌توان جزئیات بیشتری فراهم آورد. از این شاخص عملکرد می‌توان برای نشان دادن حوزه‌هایی که تقاضا پایین یا همراه با نارضایتی است و برای اشاره به حوزه‌هایی که استفاده در آن‌ها قابل افزایش است، استفاده نمود. 

این شاخص نسبت به به تعدادی از متغیرهای غیرقابل کنترل، حساس است و فقط به امانت‌دهی ربط دارد. شرایط مطالعه در کتابخانه، سطح سواد، سطح فقر و دیگر متغیرهای اقتصادی-اجتماعی بر آن تاثیر می‌گذارند. 

بین این شاخص و توانایی کارکنان در تبلیغ مجموعه، رابطه‌ای قوی وجود دارد. 

وضعیت شاخص‌های مختلف مربوط به امانت در کتابخانه شما چطور است؟ حوزه‌های پرتقاضا و کم‌تقاضا در کتابخانه شما کدام‌ها هستند؟ کدام حوزه‌ها هستند که تقاضایشان در طی زمان تغییر کرده است؟