کتابخانه عمومی

همه ما این تجربه مشترک را داریم که وقتی به یک وب‌سایت سر می‌زنیم، حداقل خدمات را به ما ارائه می‌دهد بدون اینکه انتظار دریافت اطلاعات یا مبلغی را داشته باشد. اما وقتی خدمات وسیع‌تر، باکیفیت‌تر و متنوع‌تری نیاز داریم، نیاز است که وب‌سایت ثبت‌نام کنیم. ثبت‌نام می‌تواند بدون دریافت پول  باشد و فقط ثبت مشخصات شما باشد یا مبلغی هم دریافت شود. در هر صورت حداقل خدمات از هیچ کس دریغ نمی‌شود. 

همین وضعیت در مورد کتابخانه‌های عمومی در کشورهای مختلف هم صادق است. با توجه به اینکه کتابخانه عمومی با مالیات مردم و از بودجه عمومی مدیریت می‌شود، حق ندارد حداقل امکانات را از مردم دریغ کند. این بدان معناست که اگر فردی وارد کتابخانه شد، در جایی نشست یا مجله‌ای را برداشت و ورق زد و یا کتابی را از میان قفسه‌ها بیرون آورد و ورق زد و یا گوشه‌ای به مطالعۀ آن مشغول شد، کسی حق ندارد مانع او شود. یا اینکه اگر از کتابدار سوالی پرسید، کتابدار حق ندارد از پاسخ دادن سر باز زند. اینکه یک فرد چقدر می‌تواند از این خدمات استفاده کند، در سنت‌های مختلف متفاوت است. این حداقل‎ها را «خدمات پایه» می‌نامند. شاید بپرسید پس عضویت چه معنایی دارد؟

واقعیت این است که این روزها در دنیا کمتر کتابخانه‌ای عضویت را جدی می‌گیرد. دو شاخص وجود دارد که اکثر قریب به اتفاق کاربران کتابخانه با آنها گزارش می‌شود:

 1- کاربر ثبت شده Rigesterd User 

 2- کاربران دارای کارت کتابخانه User with library card

 کاربر زمانی اطلاعات خود را ثبت می‌کند که نیاز به امانت کتاب به خارج از کتابخانه یا دریافت خدمات بیشتری دارد. برای حداقل خدمات نه کارتی لازم است و نه ثبت نام. اما کتابداران تلاش می‌کنند با معرفی خدمات کتابخانه، کاربران را متقاعد کنند که ثبت‌نام کنند. البته ثبت‌نام هم به عنوان یک کاربر عادی که حق بردن چند کتاب و سی‌دی و فیلم را دارد رایگان است. خدمات دیگر بر حسب ویژگی‌هایشان قیمت‌گذاری و مبلغ آن دریافت می‌شود. 

«تعداد کاربران ثبت‌شده» در یک کتابخانه تقسیم بر «جمعیت ساکن در شعاع خدماتی» یکی از شاخص‌های مهم کتابخانه را به دست می‌دهد. این شاخص نشان می‌دهد که کتابخانه در جذب افراد به خود چقدر موفق عمل کرده است. خروجی این شاخص عددی بین 0 تا 1 است و هرچه به یک نزدیک‌تر شود. بهتر است. در بهترین کتابخانه‌ها این عدد بین 0.6 و 0.7 است. با فرض اینکه اعضای کتابخانه شما، کاربران ثبت‌نام کرده هستند، در کتابخانه شما این عدد چند است؟